करंटा ही भाऊ पाध्ये लिखित साठीच्या दशकातील कामगार चळवळ, तत्कालीन कामगार नेत्यांचे आयुष्य , कामगार चळवळीच्या कार्यात झोकून घेणारे आणि स्व ताची नव्हे तर संपूर्ण कुटुंबाची या कामगार चळवळीसाठी नी पक्षाच्या कामगार संघटने साठी आहुती देणाऱ्या फुल टायमर कार्यकर्ता असणाऱ्या शांताराम वहिले उर्फ आझाद चाचा या पात्रा भोवती विणलेली एक अप्रतिम कादंबरी .
तसा कामगार चळवळ आणि कामगार संघटना जगताशी. जी तोंड ओळख झाली ती एम .बी. ए .एच आर झाल्यानंतरच व एच आर म्हणून औद्योगिक क्षेत्रात काम करायला लागल्यावर . त्यातून या क्षेत्राबद्दल जिज्ञासा जागृत झाली नी मग त्या अनुषंगाने वाचन करायला लागलो . त्यातून विविध राजकीय विचारसरणीचा, नेत्याच्या नी त्यात सामावलेल्या आर्थिक विचाराच्या व गणिताचा परिचय घडायला लागला अगदी वेल्थ ऑफ नेशन चा स्कॉटिश निर्मात ॲडम्स स्मिथ असेल किंवा दास कॅपिटल चा निर्माता जर्मन निर्माताकार्ल मार्क्स असेल किंवा फ्रेडरिक अंगल्स असेल ह्या विदेशी तत्वज्ञा सोबतच बरीच भारतीय नावे देखील खुणावू लागलीत. त्यात प्रामुख्याने डाव्या पक्षातील कॉ डांगे , कॉम्रेड बगाराम तुळपुळे , कॉम्रेड बी टी रणदिवे , समाजवादी जॉर्ज फर्नांडिस, पी डिमेलो आणि बरेच नेते विचारवंत यांचे विचार अनुषंगिक पने वाचण्याचा व समजण्याचा प्रयत्न केला व करतोय वरील लेखक , विचारवंत , पुढारी यांचे लिखाण व विचार हे अनुभवा वर आधारलेले व जोखलेले तत्वज्ञान आहे . ती एक विचार धारा आहे .
परंतु कादंबरीचे विश्व हे सभोवतालात घडणाऱ्या घटना भोवती बेतलेलं असते नी त्या तील पात्र अगदी आपल्याशी बोलतात किंवा आपल्या भोवती अस्तित्वात असल्याचा अनुभव घडवून आणण्याचे काम करत असतात. कामगार संघटना किंवा कामगार चळवळ त्यांचे कुटुंब यांच्या जीवनावर होणारे परिणाम या देशोदेशी बरेच लिहले गेले .अगदी काल परवा डग्लस स्टुअर्ट ह्या अमेरिकी लेखकाने इंग्लंड मध्ये मार्गारेट थॅचर यांनी राष्ट्रीय उद्योगाचे केलेल्या खाजगीकरणामुळे स्कॉटलंड मधील ग्लासगो शहरातील माणुसकीत आलेल्या कुरूप तेचे दर्शन घड वणाऱ्या शगी बेन ह्या कादंबरीला यंदाचा साहित्य क्षेत्रात मानाचा मानला जाणारा बुकर पुरस्कार प्राप्त झाला आहे.
मुंबई मधील कामगार चळवळ आणि संघटना व त्यांचे फुल टायमर कार्यकर्ते हे देखील एक अजब जग होते म्हणजे संघटना आणि त्यांचे कार्यकर्ते ह्यांनी संघटने कडून मिळणाऱ्या फुटकळ मानधनावर अगदी स्वतःचे अस्तित्व संघटनेच्या नावावर करून दिले होते. कदाचित आज हे शब्द काल सुसंगत आहे वाटते. परंतु तो जमाना होता निस्वार्थ निष्ठेचा , पक्षासाठी अगदी सर्वस्वाचा त्याग करण्याचा आणि त्यासाठी देखील अहमिका लागलेली असे. अगदी दीवार (मेरा बाप चोर है वाला) ह्या सिनेमात दाखवलेल्या युनियन नेत्या प्रमाणे, करंटा ह्या कादंबरीतील आझाद चाचा हे देखील असेच एक पात्र की जे पक्ष कामगार संघटनेचे फुल टायमर कार्यकर्ते त्यांचा दिन रात एकच उद्योग म्हणजे कामगाराचे प्रश्न सोडवणे वेळी अवेळी अडल्या नडल्या कामगाराला मदत करणे. कामगाराचा प्रश्नासाठी लेबर ऑफिस, लेबर कोर्ट , इंडस्ट्रिअल कोर्ट यांचे उंबरठे झिजवने, गेट मीटिंगा घेणे , कामगारांच्या न्याय्य हक्कांसाठी संपाची तयारी करणे, संपा काळात कामगाराचे मनोबल टिकून राहण्यासाठी सतत जागृत राहणे . यासह अनेक लष्कराच्या भाकऱ्या भाजण्याचे उद्योग आजाद चाचा करत होते.सुरवातीला चाचाच्या घरातून देखील या सर्वाला प्रोत्साहन तर होतेच .पण त्यांची मुलगी तारा, मुलगा कुमार , पत्नी मंजुळा यांचा सक्रिय सहभाग होता. परंतु काळानुरूप आझाद चाचाच्या कामगार संघटनेला लागलेली घरघर दिवसेंदिवस घटत जाणारी संघटनेची सदस्य संख्या व त्यामुळे अटलेला युनियनचा निधी. या सर्वाची परिणीती म्हणजे ह्या फुल टायमर च्या घरात दुरापास्त झालेले लक्ष्मी दर्शन व या सर्वाचा परिपाक म्हणजे परिवाराची झालेली फाटाफूट या मुळे आझाद चाचाने भोगलेली दुःख या सर्व माहिती साठी जरूर वाचा करंटा !!!!
#करंटा
#भाऊ #पाध्ये
#बुकरिव्ह्यू
#युनियन
#इंडस्ट्री
#इंडस्ट्रिअल #रेलेशन्स
#Industrial #Relations
No comments:
Post a Comment